ŞEYH SAİD İSYANI VE GERÇEKLER • Kitapta Son Nokta / Ümit Doğan

Şeyh Said İsyanı yakın dönem siyasi tarih yazıcıları tarafından her zaman gündemde tutulan tartışmalı bir konu olmuştur. İsyanla ilgili mutabakat sağlanamayan hususların başında ayaklanmanın temelinde dinî kaygıların mı, yoksa etnik unsurların mı yer aldığı konusu gelmektedir.

• Şeyh Said şeriat için mi, yoksa bağımsız bir Kürt devleti kurmak için mi isyan etti?
• Musul meselesini etkileyen önemli bir kilometre taşı olan bu isyan uzun süren bir hazırlık aşamasından sonra planlı şekilde mi başladı, yoksa dönemin siyasi gelişmelerine karşı oluşan halk tepkisiyle birdenbire mi ortaya çıktı?
• Musul müzakerelerinin devam ettiği süreçte ortaya çılan bu isyanda İngiltere’nin parmağı var mıdır?
• Şeyh Said bu isyanın neresindeydi? Başından beri isyanın planlayıcısı mı, yoksa diğer asiler gibi hâlihazırda başlamış olan isyana sonradan mı dâhil oldu?
• “Azadi” adıyla bilinen Kürt İstiklal Komitesinin isyanla bir ilgisi var mıydı?

Kamuoyunda bunlara benzer soruların yol açtığı tartışmalar maalesef ki çoğu zaman hamasetten öteye geçememiştir. Hâlbuki tarihî olayların gerçekliğini tarafsız şekilde ortaya koymanın en net yolu iddia sahiplerine belge ve kaynak sunmaktır.

İşte bu kitap, Şeyh Said İsyanı sonrasında gerçekleşen yargılama sürecine dair, isyanın elebaşlarının Şark İstiklal Mahkemesindeki ifadelerini, yüzleştirme tutanaklarını, isyana müdahil olan tüm sanıkların mahkemede yaptıkları savunmaları, bu savunmalardaki itirafları, pişmanlıkları ve af taleplerini günümüz Türkçesiyle ve herhangi bir yorum katmaksızın okura sunmaktadır. Gerek metin içinde gerekse kitabın ekler kısmında konuyla ilgili pek çok belgenin görüntüsüne de ayrıca yer verilmiştir.